De meeste boten hebben een elektrische installatie aan boord. Om de werking daarvan uit te leggen, komen er een aantal artikelen in Toplicht. Heeft u vragen over dit onderwerp, stuur dan een e-mail naar retroper@wvalphen.nl
Navigatie lamphouders zijn destijds ontworpen voor speciale lampen met een rechte gloeidraad.
Gewone gloeilampjes voor verlichting hebben een gedraaide gloeidraad. Zo’n ‘gewoon’ lampje hoort niet in het navigatielicht, want dan krijg je hetzelfde probleem als met LED lampen in de oude navigatielichthouder.
Hieronder de situatie met een navigatie-gloeilamp met rechte gloeidraad. Het is een bovenaanzicht.
Twee sectoren van 112,5 graden en het rode en groene glas, die hier als stippellijntjes getekend zijn.
Doordat het een bovenaanzicht is, is de gloeidraad alleen als het zwarte rondje te zien. Dit geeft heldere, duidelijke scheidingen tussen rood en groen.
Nu de situatie met een LED lamp. De LED lamp is een cilinder met een heleboel lampjes er op. Als benadering is hier gebruik gemaakt van een cilinder die licht uitstraalt. Dit klopt aardig met de praktijk. Hoe meer LED’s des te beter de benadering klopt.
Met een LED lamp op de plaats van de gloeilamp ziet het er als volgt uit:
Een waarnemer A ziet de LED lamp door zowel het rode als door het groene glas. Dat is niet de bedoeling. In plaats van scherpe grenzen, zijn er
overgangsgebieden ontstaan. De overgangsgebieden zijn in de volgende tekening grijs getekend.
Hier is duidelijk te zien dat het probleem zich niet alleen voordoet bij de rood-groen overgang, maar ook aan de zijkanten. Deze 112,5 graden grens wordt ook vaag.
De openingshoek van het grensgebied rood-groen is te berekenen met de volgende formule. Hiervoor zijn twee afstanden nodig : de afstand “A” van het middelpunt van de lamp tot het glas en de straal van de LED lamp “L”, dit is de halve doorsnede.
De openingshoek van het overgangsgebied rood-groen = 2 x arcsin ( L / A )
Uitgerekend voor enkele verhoudingen L/A :
Veronderstel dat afstand ‘A’ van het middelpunt van de lamp tot het glas 50 mm is en de dikte van de gloeidraad 1 mm, dus de straal 0,5 mm, dan is het rood groen overgangsgebied ongeveer 1 graad.
Gebruiken we een LED lamp met een doorsnede van 10 mm, straal 5 mm, dan is het overgangsgebied al 11,5 graad.
Een navigatie licht dat ontworpen is voor een gloeilamp met rechte gloeidraad, zal dus nooit goed kunnen werken met een ‘vervangingstype’ LED lamp. Dit gaat echt helemaal fout. Op zich zijn LED’s prima bruikbaar als navigatielicht, maar alleen in behuizingen die daar speciaal voor ontworpen zijn.
Alleen dan kan er een scherpe scheiding tussen de verschillende sectoren verkregen worden, zodat het vanaf andere schepen helder en duidelijk is of ze rood of groen zien. Het gaat om uw veiligheid!
In een rondstralend wit ankerlicht zijn er geen problemen te verwachten.
Hendrik Heidinga